VEFO pleit voor een apart vak filosofie in de derde graad van het secundair onderwijs. In dit vak kunnen de leerlingen de vaardigheden die ze bij het filosoferen in de loop van het lager en secundair onderwijs ontwikkeld hebben verrijken door de confrontatie met het denken van huidige filosofen en met de geschiedenis van de filosofie.
Berendsen, Desiree, et al., red. Filosofie op school: Handboek Vakdidactiek filosofie (2021)
Het boek, met teksten van verschillende Nederlandse en Vlaamse leraars en vakdidactici, is zowel bedoeld voor beginnende als meer ervaren leraars filosofie. Het bevat enkele praktijkvoorbeelden, maar vooral theoretische teksten. Bijvoorbeeld over kritisch denken, het filosofisch gesprek, het schrijven van een filosofisch essay, filosofisch lezen, gedachte-experimenten, toetsen, burgerschapseducatie, filosofie in de onderbouw, geschiedenis en actualiteit van het vak filosofie in Vlaanderen.
Griet Galle – Sporen van en naar filosofie en filosoferen in het Vlaamse secundair onderwijs (2018)
In het secundair onderwijs in de Vlaamse gemeenschap wordt het vak filosofie maar in een klein aantal scholen ingericht en ook het filosoferen is beperkt tot vaak kleinschalige initiatieven. Toch klinkt de afgelopen jaren de vraag of filosofie geen plaats in het curriculum verdient steeds luider. Dit artikel formuleert een visie op wat de plaats, inhoud en didactiek van het vak filosofie zou kunnen zijn. Het schets de maatschappelijke tendensen van waaruit de vraag naar meer filosofieonderwijs te verklaren is en tekent mogelijke verklaringen uit voor het feit dat het vak filosofie nog steeds geen structurele plaats heeft. Ten slotte geeft het een overzicht van de ‘sporen’ van filosofie en filosoferen in het Vlaamse secundair onderwijs: als vak in enkele scholen, binnen het vak cultuurwetenschappen, binnen burgerschap en in andere vakken en projecten. Daarvoor werden leraars geïnterviewd die het vak filosofie en cultuurwetenschappen geven.
Filosofie in het onderwijs: een uitgelezen kans om mensen te doen schitteren (2011)
In dit artikel leggen de verschillende Vlaamse vakgroepen wijsbegeerte en VEFO uit waarom filosofie een apart schoolvak in het secundair onderwijs zou moeten zijn.
Schaubroeck, Defoort en Cuypers – Tussen droom en daad (2007)
De auteurs van dit artikel pleiten voor een verplicht vak filosofie. Het primaire doel van filosofieonderwijs zou volgens hen een initiatie in de filosofische traditie van de Westerse beschaving moeten zijn. Daarvoor is het belangrijk dat filosofie als een autonome discipline behandeld wordt en niet enkel onderdeel uitmaakt van vakken als cultuurwetenschappen en godsdienstleer.
Peter Michielsens – De rol van filosofie in het SO (2011)
In dit tweeluik beargumenteert de auteur dat er in het secundair onderwijs meer ruimte vrij moet komen voor kritische reflectie. Hij bespreekt heel concreet hoe dit vorm kan krijgen binnen het huidige SO: onder andere vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen, burgerschapsvorming en training van leraren komen aan bod.
Hier vindt u deel 1 en deel 2 van het pleidooi.
Felix Claus e.a. – Filosofie en filosoferen: een stand van zaken (2010)
Dit document bestaat uit drie delen:
1. Een stand van zaken over filosofie in het Vlaamse secundair onderwijs
2. Filosoferen als mogelijke werkvorm in de eerste graad
3. Een praktijkvoorbeeld van een les filosofie in de derde graad (met getuigenis van een enthousiaste leerling)
Natascha Kienstra – Effectief filosoferen in de klas (2016)
In Nederland is filosofie als vak in het secundair onderwijs al vrij normaal; volgens deze thesis waren er in 2015 bijna 5.000 eindexamenkandidaten filosofie. Dit vakdidactisch onderzoek gaat op zoek naar de meest effectieve methodes voor succesvolle filosofielessen in de laatste jaren van het secundair onderwijs. Er worden veel voorbeelden van lesvoorbereidingen en werkvormen gegeven.
Lesmateriaal en literatuurlijst
Als u nog meer informatie wenst, kunt u kijken naar de lijst Achtergrondliteratuur.
Lesmateriaal kunt u vinden op de volgende pagina’s op deze website:
VEFO-handboekenreeks
Lesmateriaal voor filosofie in het secundair onderwijs
Meer informatie over scholen die al filosofie aanbieden vindt u op de pagina Scholen met filosofie