Om het filosoferen met kinderen en jongeren (FMKJ) in het basis- en secundair onderwijs goed te laten verlopen, is het cruciaal dat leraren bekwame gespreksleiders zijn. Het is belangrijk dat leraren in hun opleiding kennismaken met de reikwijdte van FMKJ en de verschillende manieren waarop ze in hun vakgebied met leerlingen kunnen filosoferen.
- Een nieuwe basiscompetentie
- Een houding van ‘niet weten’
- Spreek- en denkvaardigheid stimuleren
- Kansen creëren
VEFO pleit daarom om in de lerarenopleidingen en de nascholing voor leraren aandacht te besteden aan vorming tot bekwame filosofische gespreksleiders. Daarnaast zou de volgende basiscompetentie voor leerkrachten aan de bestaande set toegevoegd moeten worden: de leerkracht kan met zijn leerlingen een filosofisch onderzoeksgesprek voeren. Een goed filosofisch gespreksleider kan (onder meer):
- De filosofische dimensie herkennen in de leerstof, de leerplannen, de eindtermen, zijn/haar beroep als leraar, de samenleving en de leefwereld van de leerlingen.
- Een groep of klas omvormen tot een filosofische gemeenschap van onderzoek.
- De socratische rol en houding van ‘niet weten’ opnemen.
- Denken en onderzoek stimuleren louter door vragen te stellen.
- Spreekvaardigheid en taalontwikkeling van leerlingen stimuleren door het voortdurende zoeken naar nauwkeurige verwoording van gedachten.
- Kansen creëren door vragen te behandelen die van de leerlingen zelf komen, vanuit hun bestaan als mens, en die wellicht anders niet aan bod zouden komen, noch thuis noch op school.
- Leerlingen leren omgaan met diversiteit door de onderzoekende confrontatie met de meest uiteenlopende referentiekaders en standpunten.
- De autonomie van de filosofie koesteren, die aan geen enkel politiek, pedagogisch, levensbeschouwelijk of ideologisch programma schatplichtig mag zijn.
VEFO pleit voor de basiscompetentie ‘de leerkracht kan met zijn leerlingen een filosofisch onderzoeksgesprek voeren’